CIRI-CIRI KARYA ILMIAH, KARYA NON ILMIAH SAHA TULADHANIPUN KARYA ILMIAH

Anggi Chintiya Dewi      (15205241083) 

Gusti Dikka Ardianti       (15205244006)

PBD P 2015

 

CIRI-CIRI KARYA ILMIAH, KARYA NON ILMIAH SAHA TULADHANIPUN

KARYA ILMIAH

A.  KARYA ILMIAH

Tuladha : Makalah

CIRI-CIRI KARYA ILMIAH	TULADHA
Logis	Wonten ing makalah menika ngandharaken babagan pagesangan masyarakat Jawa wonten ing rikala rumiyin kaliyan jaman sakmenika. Anggenipun damel makalah menika dereng saged kawastan sampurna.
Sistematis	Wonten wosing isi.
Obyektif	Miturut observasi ingkang ngginakaken media wawancara.
Boten migunakaken basa ingkang ambigu	Basa ingkang dipunginakaken namung gadhah setunggal makna.
Migunakaken basa ingkang trep kaliyan ejaan, tembung, ukara saha paragraf	Panyeratan ejaan, tembung, ukara, saha paragraf gadhah sipat formal.
Migunakaken istilah keilmuan	Kajawi menika sistem kekerabatan minangka salah sawijining prinsip ingkang ngempalaken tiyang setunggal lan setunggalipun miturut kelompok sosial, peran, kategori, lan silsilah.
Migunakaken basa ingkang rasional	Basa ingkang dipunginakaken saged dipunpahami sedaya ingkang maos.

Lampiran :

MAKALAH PENDIDIKAN SOSIAL BUDAYA

MASALAH SOSIAL ING MASYARAKAT JAWA

"MASYARAKAT JAWA WONTEN ERA MODERNISASI"

Kasusun dening :

Nia Fahmi Amaliani    (15205241083)

Nisya Rizki Sutrisno  (15205244004)

Gusti Dikka Ardianti (15205244006)

Tri Lestari                    (15205244020)

Kelas C / 2015

PENDIDIKAN BAHASA DAERAH

FAKULTAS BAHASA DAN SENI

UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA

2016/2017

ATUR SAPALA

Puji Syukur konjuk dhumateng ngarsaniun Gusti Allah ingkang Maha Agung ingkang tansah paring kasarasan, kawilujengan, rahmat, saha hidayah ingkang kathah dhumateng kita sedaya, mawi shalawat ugi salam kita aturaken dhumateng Nabi Muhammad SAW , sahingga kita saged dadosaken makalah kanthi irah-irahan .”MASYARAKAT JAWA SAKMENIKA”.

Ancasipun saking penyusunan makalah ingih menika kangge njangkepi salah satunggaling tugas mata kuliah Pendidikan Sosial Budaya.

Wonten ing makalah menika ngandharaken babagan pagesangan masyarakat Jawa wonten ing rikala rumiyin kaliyan jaman sakmenika. Anggenipun damel makalah menika dereng saged kawastan sampurna. Pramila sedaya pamrayogi saha panyaruwuhipun tansah dipuntampi. Ugi kula ngaturaken panuwun dhumateng sedaya ingkang sampun biyantu damel makalah menika. Mugi-mugi makalah menika saged paring mumpangat kangge kita sedaya.
                                                                                                         Yogyakarta, 31 Desember 2016

WOSING ISI

ATUR SAPALA                   ..............................................................................................  1

WOSING ISI                         .............................................................................................. 2

BAB I PURWAKA              

     I.1. Dhasaring Perkawis    ............................................................................................. 3

     I.2. Undheraning Perkawis............................................................................................  3

     I.3. Ancasipun Perkawis    ............................................................................................  4

BAB II PIREMBAGAN

     II.1. Pangertosan Masyarakat Jawa................................................................................ 5

     II.2. Pambeda jaman rumiyin kaliyan sakmenika.......................................................... 5

     II.3. Solusi                         ............................................................................................. 8

BAB III PANUTUP

     III.1. Dudutan                   .............................................................................................. 10

     III.2. Pamrayogi                ............................................................................................. 10

DAFTAR PUSTAKA           ............................................................................................... 11

BAB I

PURWAKA

A.    Dhasaring Panaliten

Masyarakat Jawa menika sanes masyarakat ingkang ngubungaken individu setunggal lan setunggalipun, nanging minangka Masyarakat ingkang guyub rukun lan dados setunggal amargi wontenipun sejarah, tradisi, saha religi. Minangka bab ingkang alit wonten masyarakat inggih menika kekeluargaan. Pagesangan wonten ing masyarakat menika mujudaken gesang sesarengan wonten masyarakat ingkang langkung alit inggih menika masyarakat desa. Wonten atusan desa ingkang mlebet wonten dhaerah jawa kadosta Banyumas, Yogyakarta, Klaten, lsp. Saben dhaerah menika gadhah norma utawi paugeran ingkang beda-beda, dialek basa piyambak, saha tata cara adat tradisional, inggih menika masyarakat ingkang sinebut Masyarakat Dhaerah.

Pagesangan wonten ing masyarakat jawa menika kebak kaliyan norma-norma lan nilai-nilai ingkang lair kanthi saking generasi saderengipun dumugi generasi candhakipun. Nilai-nilai lan norma-norma menika kangge madosi pagesangan ingkang seimbang. Babagan menika dipunbetahaken masyarakat  ingkang pungkasanipun kangge mujudaken adat istiadat. Tiyang jawa menika gadhah prinsip bilih masyarakat menika kedah rukun kaliyan masyarakat setunggal lan setunggalipun.

Kejawi menika sistem kekerabatan minangka salah sawijining prinsip ingkang ngempalaken tiyang setunggal lan setunggalipun miturut kelompok sosial, peran, kategori, lan silsilah. Hubungan kekerabatan menika boten namung winates karana sedherek kandhung kemawon ananging inggih katindakaken kaliyan sedherek ingkang boten gadhah hubungan sedherek kandhung.

B.     Wosing Prekawis

1.      Menapa ingkang dipunwastani Masyarakat Jawa?

2.      Kados pundi bedanipun pagesangan masyarakat jawa jaman rumiyin lan jaman sakmenika?

3.      Kados pundi solusinipun bilih masyarakat jawa menika gadhah problematika wonten ing pagesanganipun?

  

C.     Ancasing Panaliten

1.      Ngandharaken menapa ingkang dipunwastani masyarakat jawa

2.      Ngandharaken kados pundi bedanipun pagesangan masyarakat jawa jaman rumiyin lan jaman sakmenika

3.      Ngandharaken kados pundi solusi Problematika kasebat

 

BAB II

PIREMBAGAN

Budaya lan peradaban jawa utawi asring dipunsebat kawruh kejawen inggih menika salah satunggaling falsafah pagesangan tiyang jawa. Ajaran menika saking olah pikir, olah rasa pangarsa lajeng spiritualipun tiyang jawa wiwit rumiyin dumugi sakmenika. Saktemene budaya lan peradaban jawa menika wonten ewah-ewahan ingkang dinamis.

Masyarakat jawa inggih menika masyarakat ingkang sampun wonten pagesanganipun saking jaman rumiyin dumugi jaman sakmenika saking generasi sakderengipun dumugi generasi candhakipun, ngginakaken Bahasa Jawa wonten ing pagesanganipun lan kathahipun cumondhok ing Tlatah Jawa. Miterat pamanggihipun Franz Magnis Suseno masyarakat jawa inggih menika masyarakat ingkang Bahasa Ibu nipun ngginakaken Bahasa Jawa sahaminangkamasyarakat asli sisih tengah lan wetan pulau jawa ingkang ngangge basa jawa.Sinebut tiyang jawa menawi mondhok wonten tlatah jawa, asalipun ugi saking pulau jawa, lan Basanipun inggih menika Bahasa Jawa. Dipuntingali saking Sistem Kekerabatan tiyang Jawa menika langkung nggatosaken wonten ing paedahipun anggenipun gesang bebrayan, pitepangan, saha anggenipun tiyang jawa saged ngemut-emut tiyang setunggalipun.

Menika ciri-cirinipun tiyang jawa :

1.      Sipat ingkang Fendalistik (nguwasani) wonten ing babagan menapa kemawon

2.      Sipat keagamaan

3.      Sipat Fatalistic (percaya ing Takdiripun Tuhan)

4.      Gegayutan kaliyan wayang

5.      Boten ningalaken sipat tegas

6.      Tepa Salira

7.      Ngginakaken sipat budi luhur

8.      Kebatinan

Bedanipun masyarakat jawa jaman rumiyin lan masyarakat jawa jaman sakmenika:

Adat saben masyarakat wonten ing tlatah jawa menika ngutamakaken pagesangan ingkang tentrem lan guyub rukun. Masyarakat jawa menika sanes masyarakat ingkang boten gadhah tepa selira, piyambakipun kenthel ing paguyuban menapa kemawon mliginipun wonten ing Desanipun piyambak-piyambak. piyambakipun ugi sanes masyarakat ingkang egois, ingkang boten ngutamakaken liyan. Tiyang jawa menika wonten ing setunggal pagesangan ingkang momot sejarah, tradisi, lan religinipun sami. Gesang ingkang guyub rukun menika dipunwujudakenwonten ing masyarakat ingkang alit piyambak inggih menika Desa.

Lajeng antawisipun setunggal kulawurga kaliyan kulawarga sanesipun kaiket kesepakataningkang boten sinerat utawi kesepakatan ingkang boten kaiket imbalan. Semboyan tiyang jawa menika kadosta sayeg saekapraya rukun agawe sentosa, crah agawe bubrah, semboyan menika ngemot bilih tiyang jawa kedah mbantu tiyang setunggal lan setunggalipun ingkang mbetahaken pitulungan. Amargi tiyang jawa menika sanes tiyang ingkang namung mikirke dhirinipun piyambak.

Menika tuladha kasus sosial masyarakat wonten ing tlatah jawa jaman rumiyin :

1.      Gotong royong

Sipat gotong royong menika sipat ingkang dipuntularaken saking generasi saderengipun ngantos generasi candhakipun. Gotong royong menika adat tradisional wonten masyarakat Desa, ingkang kedah dipunpupuk supados boten ical ing Modernisasi sakmenika. Sambatan, rewang, lan rembug Desa menika inggih kalebet gotong royong. Sambatan inggih menika ngrewangi nalika masyarakat wonten ingkang badhe ndamel griya, tanpa dipunsukani imbalan utawi iklas. Amargi masyarakat jawa menika gadhah raos tepa salira ingkang dipunjunjung sanget. Menawi rewang menika sowan lan ngrewangi warga ingkang badhe ngundhuh mantu utawi ewuh lan hajat ingkang boten dipunsuwun, amargi masyarakat jawa menika anggenipun pasedherekan rumaket sanget. Rembug Desa menika inggih wujud paguyuban masyarakat jawa menawi badhe rembugan babagan ingkang wigati supados saged ngancik musyawarah mupakat. Lajeng masyarakat menika ugi saged berinteraksi sareng-sareng.

2.      Omah gedhe rata ra ana pagere

Masyarakat jawa jaman rumiyin griyanipun ageng-ageng ugi boten dipunsukani pager. Amargi kepercayaan wonten ing masyarakat menika menawi griya ingkang dipunsukani pager gadhah pangertosan bilih tiyang menika boten remen weweh.

3.      Sanak Sadherek

Inggih menika istilah kangge nyebut sistem kekeluargaanwonten ing sakjawinipun sedulur kandhung. Asringipun sistem menika dipunlandhasi saking kedekatan sosial saha pengaruh saking pergaulan sosial ing padintenan. Tuladhanipun peristilahan masyarakat jawa ingkang boten gadhah sedherek kandhung :

·         Mbah                           : sesebutan kangge tiyang ingkang sampun sepuh kakung utawi estri

·         Bapak  utawi Pak        : sesebutan kangge tiyang kakung ingkang langkung sepuh katimbang awak kita piyambak, utawi tiyang ingkang dipunkurmati, tuladhanipun kadosta Guru utawi Dosen menapa tiyang ingkang dereng kita kenal

·         Ibu utawi Bu               : sesebutan kangge tiyang estri ingkang langkung sepuh katimbang awak kita piyambak, utawi tiyang ingkang dipunkurmati, tuladhanipun kadosta Guru utawi Dosen menapa tiyang ingkang dereng kita kenal

·         Lek                              : sesebutan kangge tiyang kakung utawi estri ingkang kapernah langkung enem tinimbang tiyang sepuh kita

·         Budhe                         : sesebutan kangge tiyang estri ingkang kapernah langkung sepuh tinimbang tiyang sepuh kita

·         Pak Dhe                      : sesebutan kangge tiyang kakung ingkang kapernah langkung sepuh tinimbang tiyang sepuh kita

·         Mas utawi Le              : sesebutan kangge tiyang kakung ingkang langkung sepuh tinimbang awak kita piyambak utawi saged kangge ngurmati dhateng tiyang menika

·         Mbak utawi ndhuk      : sesebutan kangge tiyang estri ingkang langkung sepuh tinimbang awak kita piyambak utawi saged kangge ngurmati dhateng tiyang menika

·         Dhik                            : sesebutan kangge tiyang estri menapa kakung ingkang langkung enem tinimbang awak kita piyambak.

4.      Tilikan

Tilikan inggih menika patuwen dhateng tiyang ingkang dipunganjari sakit dhumateng Allah utawi dipunganjari kabingahan kadosta tiyang ingkang bibar babaran. Tilikan menika taksih dipunlampahi dening masyarakat jawa minangka ngrumaketaken pasedherekan.

Menika kasus sosial masyarakat jawa wonten jaman sakmenika :

1.      Budaya Gotong Royong sampun wudhar

Kenging menapa budaya gotong royong wonten ing masyarakat sampun kathah ingkang wudhar? Amargi masyarakat menika sampun pikantuk campuranmodernisasi. Kathah warga ingkang sibuk taksih nyambut damel utawi sampun ical raos tepa saliranipun. Sambatan menika sampun boten dipunginakaken masyarakat, amargi kenging pengaruh modernisasi kalawau. Lajeng sipat individunipun langkung kathah tinimbang sipat kekulawarganipun. Menawi rewang menika taksih dipunginakaken masyarakat jawa kathahipun, kadosta rewang wonten ing adicara 17an, sripah, utawi manten. Bilih rembug Desa menika taksih dipunginakaken masyarakat jawa kathahipun, nanging wonten ugi ingkang mbahas wonten HP kadosta WA, BBM, lan LINE.

2.      Pager dhuwur

Tiyang menika menawi ndamel griya sampun kathah ingkang dipunpageri dhuwur. Kenging menapa? Amargi tiyang menika boten saged interaksi utawi menutup dhiri kaliyan masyarakat.

Solusi kangge kasus sosial ingkang wonten nginggil menika :

Masyarakat kedah nanemaken pribadhi ingkang mliginipun kangge tiyang sanes utawi kegiyatan sosial. Masyarakat kedah mangertos bilih manungsa menika gesang wonten ing Desa ingkang kebak kaliyan tata kramanipun, lajeng tiyang menika ugi mbetahaken tiyang sanes anggenipun gesang. Boten saged gesang piyambak, tanpa tiyang sanes ingkang mbiyantu. Masyarakat ugi saged ngawontenaken arisan mbok bilih kangge ngraketaken paseduluran ing antawisipun gesang wonten Desa.

3.      Sanak Sadherek

Menawi sanak sadherek sanes sadherek kandhung menika taksih dipunagem kaliyan masyarakat jawa kathahipun. Tuladhanipun menawi kita badhe tumbas somay kita nyebut Bapak utawi Ibu ingkang mande somay kasebut kanthi sebutan “Pak” utawi “Buk”. Kejawi menika menawi wonten tiyang kakung utawi estri ingkang langkung enem tinimbang tiyang sepuh kita, kita nyebut kanthi “Lek”, utawi nyebut tiyang kakung ingkang langkung sepuh kanthi sebutan Mas, lsp.

4.      Tilikan

Taksih dipunlampahi masyarakat jawa kathahipun. Amargi kangge ngrumaketaken pasedherekan.

 

BAB III

PANUTUP

A.    Dudutan

Budaya lan peradaban jawa utawi asring dipunsebat kawruh kejawen inggih menika salah satunggaling falsafah pagesangan tiyang jawa. Ajaran menika saking olah pikir, olah rasa pangarsa lajeng spiritualipun tiyang jawa wiwit rumiyin dumugi sakmenika. Saktemene budaya lan peradaban jawa menika wonten ewah-ewahan ingkang dinamis. Ingkang dipunwastani dinamis inggih menika saged ewah miterat jaman ingkang dipunlampahi.

Lajeng pagesangan sosial masyarakat jawa ngutamakaken guyub rukun, tepa selira, ngutamakaken kelompok sanes golongan. Remen tulung tinulung ingkang boten ngarepaken opah.

B.     Pamrayogi

Peradaban menika gadhah pinten-pinten problematika wonten ing masyarakat. Saklajengipun gumantung kita sedaya saged ngawekani kedadian menika supados budaya peradaban ingkang wiwit rumiyin dumugi sakmenika saged langgeng lan boten luntur katutup budaya ingkang sanes (asing).

Bab menika jalaran winatesing panaliti ing bab problematika masyarakat jawa, saengga taksih wonten kekiranganipun.

B.   KARYA NON ILMIAH

Tuladha : Cerkak

KARYA NON-ILMIAH	TULADHA
Dipunserat miturut fakta pribadhi	Saben dina Senen tekan Jemuah, aku mangkat mulih kampus, munggah medhun gunung, ora amung panas lan udan,  nanging ya toh nyawa, numpak montor  neng dalan gedhe, sliringan trek-trek, bis-bis sing gedhe-gedhe.
Fakta ingkang dipundudut subyektif	Pungkasan sasi Desember 2015 tugas saka kampus tumpuk undhung. Kabeh mata kuliah ana wae tugase. Ana sing kudu gawe makalah, garap soal-soal, gawe karya sastra, lan sapiturute.
Migunakaken majas ingkang konotatif saha kawentar	Amarga wong tuwa lan bojo iku suwarga kanggoku.
Wosipun sanes hipotesis	Ingkang wonten cariyos menika boten saged dipunbuktikaken kelerasipun, amargi basa ingkang dipunginaaken konotatif
Gadhah sipat imajinatif	Rasane yen tekan kampus atiku lega banget amarga slamet neng dalan ora ana alangan.
Situasinipun dipundramatisir	“Gusti kang maha Agung aku nyenyuwun sing tak lakoni iki dadia barokah kang bisa gawe nyangga lan mulyake uripku ing tembe mburine, gawe senenging kabeh wong utamane wong tuwa lan Mas Setyo bojoku”, aku mbatin donga supaya atiku rada tenang.
Gadhah sipat persuasive	Wonten karya non ilmiah, wonten ajakan utawi himbauan supados ingkang maos saged tumut wonten kahanan ingkang dipungambaraken kaliyan panyerat.
Tan pun dukung kaliyan bukti	Boten prelu bukti, amargi karya tulis non ilmiah gayut kaliyan raos saking panyerat piyambak-piyambak.

Lampiran :

Lelakonku

Dening : Putri Kinayung Dyah Parameswari

Pungkasan sasi Desember 2015 tugas saka kampus tumpuk undhung. Kabeh mata kuliah ana wae tugase. Ana sing kudu gawe makalah, garap soal-soal, gawe karya sastra, lan sapiturute. Saliane kuwi, ujian akhir semester  ana sing wis dicicil wiwit pungkasan sasi iki. Nanging, kabeh kuwi kudu tak adhepi nadyan sejatine pikiranku wis campur bawur antarane kuliah, golek ngelmu kanggo golek gawean ing tembe mburine lan mikir kluarga cilik sing wis tak antebi sinambi aku nglanjutke pendidikan ing bangku kuliah iki. Aku ngerti ora angel yen madhep manteb, bisa nata wektu uga pikiran, nanging ya ora gampang lan ora kabeh wong bisa ngelakoni amarga kabeh kuwi kudu ana tanggungjawabe.

Saben dina Senen tekan Jemuah, aku mangkat mulih kampus, munggah medhun gunung, ora amung panas lan udan,  nanging ya toh nyawa, numpak montor  neng dalan gedhe, sliringan trek-trek, bis-bis sing gedhe-gedhe. Rasane yen tekan kampus atiku lega banget amarga slamet neng dalan ora ana alangan. Aku banjur cepet-cepet tumuju kelas supaya ora telat, ora lali aku salaman marang Mas Setyo.

“Ngati-ati, dijogo sing tenanan”, pesene Mas Setyo sing saben dina diucap.

“Iya Mas, Sampean ya ngati-ati ora ngebut-ngebut”, wangsulanku yen Mas Setyo wis arep mungkur bali.

Saliane rasa lega, ana rasa wedi campur kuatir sing ana ing njero atiku. Tansaya tak rasake yen wis mlebu ruang kelas apa meneh yen kuliahe molor-molor. Ora liya amarga kelingan sisihaning atiku sing mobat-mabit golek sing kanggo nyambung urip.

“Gusti kang maha Agung aku nyenyuwun sing tak lakoni iki dadia barokah kang bisa gawe nyangga lan mulyake uripku ing tembe mburine, gawe senenging kabeh wong utamane wong tuwa lan Mas Setyo bojoku”, aku mbatin donga supaya atiku rada tenang.

Pengarep-arepku iseh padha karo nalika aku SMA biyen, yaiku aku isa kuliah nganti rampung banjur entuk gawean sing kepenak, duwe penghasilan dewe supaya ora dadi abot repote wong tuwa uga bakal bojoku, yen aku wis omah omah bisa dadi bojo sing setya tuhu, gemati, mandiri, pinter njaga ati lan kahanan bebrayan. Amarga wong tuwa lan bojo iku suwarga kanggoku. Pengarep-arepku kuwi tak kira padha karo pengarep-arepe para wanita-wanita liyane. Pengarep-arepku kuwi uga gampang neng lambe lan gampang wae yen amung dadi angen-angen.